Ontwerp elektriciteitsstation Rhijnspoor
Liander heeft Heren 5 Architecten gevraagd om een ontwerp te maken voor het elektriciteitsstation. Het ontwerp moet voldoen aan:
- de eisen en wensen van Liander voor techniek, veiligheid en beheer.
- het Programma van Eisen dat is opgesteld door de gemeente Amsterdam.
- het beleid en de regels voor elektromagnetische velden (EMV) en geluid.
- de kwaliteitsstandaard van de gemeente Amsterdam. Dit is getoetst door de Commissie Omgevingskwaliteit (COK/welstand).
Welke invloed hebben omwonenden op het ontwerp?
- Tijdens de informatiebijeenkomst op 2 oktober 2024 konden bezoekers met de architect in gesprek over het ontwerp.
- In het buurtonderzoek dat is uitgevoerd door Bureau Bewonerszaken konden buurtbewoners suggesties doen voor het ontwerp. Liander heeft deze meegegeven aan de architect.
- Het schetsontwerp is besproken tijdens de informatiebijeenkomst op 16 april 2025. Onderstaand vindt u de terugkoppeling van deze bijeenkomst.
- Betrokkenheid bij de herinrichting van de haag (achterzijde Leeuwenhoekstraat). Meer informatie en een uitnodiging volgen op basis van de huidige planning eind 2025.
- Op basis van het definitieve ontwerp vraagt Liander een omgevingsvergunning bouw aan. Liander meldt dit aan omwonenden zodra de omgevingsvergunning is aangevraagd. Zodra deze vergunning ter inzage ligt, kunnen omwonenden bij gemeente Amsterdam bezwaar maken tegen het verlenen van de vergunning. Omwonenden ontvangen een bericht zodra de omgevingsvergunning ter inzage ligt.
Terugkoppeling informatiebijeenkomst 16 april 2025
Op woensdagavond 16 april 2025 vond een informatiebijeenkomst plaats bij het Volkshotel over het schetsontwerp van het nieuwe elektriciteitsstation aan de Eerste Boerhaavestraat. Hiervoor hebben circa 900 adressen een uitnodiging ontvangen. We kijken terug op een waardevolle avond met 17 omwonenden, open gesprekken en veel betrokkenheid vanuit de buurt. Hier leest u de belangrijkste punten die besproken zijn, met de nadruk op het ontwerp, elektromagnetische velden (EMV) en de planning rondom de bouw.
Uw feedback
Uit de exitpoll bleek dat omwonenden positief waren over het ontwerp van het nieuwe elektriciteitsstation en over de opzet van de informatiebijeenkomst. Daarnaast zijn er verschillende vragen gesteld, met name over het ontwerp, de groene invulling en de planning. Ook zijn zorgen geuit en vragen gesteld over EMV.
Onderstaand een greep uit uw feedback:
“Goed ontwerp, goede host.”
“Prettige avond, fijn om geïnformeerd te worden.”
“Mooi dat er geluisterd is naar de suggesties van de buurt.”
“Bakstenen moeten passen bij de rest van de straat.”
“De vraag over luchtkwaliteit tijdens de bouw moet nog wel beantwoord worden.”
Uw vragen
- In onderstaand verslag leest u de terugkoppeling over: ontwerp, groen en omgeving, EMV en de planning.
- Aanvullende informatie over EMV vindt u terug op deze pagina.
- Onbeantwoorde vragen over de bouwplanning worden in een volgende informatiebijeenkomst beantwoord.
- Antwoorden op veelgestelde vragen uit het buurtonderzoek vindt u terug onderaan deze pagina bij "Meer weten?"
- Heeft u nog andere vragen? Stel deze dan via de BouwApp of mail naar rhijnspoor@liander.nl
Ontwerp van het nieuwe gebouw
Afbeelding van de maquette met een bovenaanzicht van het nieuwe station. De gevel van het nieuwe station sluit aan bij de omgeving.
De volgende punten zijn tijdens de informatiebijeenkomst over het schetsontwerp van het nieuwe station besproken:
- Hoogte gebouw: de hoogte van het nieuwe gebouw wordt circa 13 meter. Dat is circa 2 meter hoger dan het huidige gebouw. Eerder gaven we aan dat de hoogte 16 meter werd, maar dat is 3 meter lager geworden. Dit komt door de uitwerking van het technisch ontwerp.
- Positie: de positie van het nieuwe gebouw is circa 10 meter verder verwijderd van de grens met de tuinen aan de Leeuwenhoekstraat.
- Kunstwerk: het bestaande gebouw met het kunstwerk, aan de Eerste Boerhaavestraat, blijft behouden. Het gebouw wordt (voorlopig) niet opnieuw ingericht.
- Veiligheid: het terrein wordt volledig omheind. Het hekwerk is zo ontworpen dat er niet over het hek heen geklommen kan worden.
- Groen en biodiversiteit: het nieuwe elektriciteitsstation wordt voorzien van een groen sedumdak. Het voorstel voor de haag op de perceelgrens met de tuinen aan de Leeuwenhoekstraat is een gemengde haag met een combinatie van groenblijvende, bladhoudende en besdragende soorten. Naast de haag bevindt zich een zone met kruidenrijk gras. Ter plaatse van de parkeerplaatsen op het terrein is deze voorzien van halfopen klinkers. Aan de straatkant zorgt een cluster van planten voor een hoogteaccent. De soorten bloeien in verschillende seizoenen en trekken bijen en vlinders aan.
- Invulling groen: de suggesties voor de beplanting in het ontwerp zijn nog niet definitief. Omwonenden spreken uit dat zij voorkeur geven aan inheemse plantensoorten. Er is ruimte om samen met bewoners te kijken naar het soort haag aan de tuinen van de Leeuwenhoekstraat. Op basis van de voorlopige planning worden eind 2025 omwonenden uitgenodigd om hier over mee te denken.
- Zonnepanelen: Liander is door de gemeente verzocht de mogelijkheden voor groene daken te onderzoeken. Omdat we geen combinatie van groen en zonnepanelen aanbrengen, plaatsen we geen zonnepanelen. Bovendien worden er vanwege netcongestie geen zonnepanelen geplaatst. Liander ziet het niet als redelijk om zelf energie op te wekken en aan zichzelf terug te leveren als tegelijkertijd door netcongestie bewoners geen zonnepanelen kunnen plaatsen.
- Warmte: transformatoren zijn in de regel uitermate efficiënte apparaten. Hierdoor is de hoeveelheid warmte die vrijkomt beperkt en bovendien van lage temperatuur. Er kan daarom geen constante temperatuur terug geleverd worden aan een lokaal warmtenet. Daarnaast mag Liander geen warmte verkopen. Dit valt buiten het wettelijke domein van een netbeheerder.
Impressie van de architect
Links: de bestaande situatie gezien vanaf de Deymanstraat.
Rechts: de nieuwe situatie.
Links: de bestaande situatie gezien vanaf de Deymanstraat ter hoogte van de tuinen aan de Leeuwenhoekstraat.
Rechts: de nieuwe situatie. Door het hek heen is de bestaande bebouwing goed zichtbaar.
Links: de bestaande situatie ter hoogte van het gebouw van de reclassering.
Rechts: de nieuwe situatie.
Links: de bestaande situatie gezien vanaf de Wibautstraat.
Rechts: de nieuwe situatie.
Groen en omgeving
- Het nieuwe elektriciteitsstation krijgt een sedumdak dat bijdraagt aan het verminderen van fijnstof en bijdraagt aan biodiversiteit.
- De invulling van groen op het terrein bestaat uit niet diepwortelende beplanting. De parkeerplaatsen worden voorzien van grasbetonstenen, zodat deze waterdoorlatend zijn en er gras of andere beplanting doorheen kan groeien.
- Nadrukkelijke wens van omwonenden is om bij de beplanting te kiezen voor inheemse soorten.
- Liander en de architect van Heren5 gaan samen met omwonenden in gesprek over de haag aan de tuinen van de woningen aan de Leeuwenhoekstraat. Conform de huidige planning verwachten we dat dit eind 2025 zal plaatsvinden. Omwonenden ontvangen hierover bericht.
- Er is aandacht gevraagd voor het groene hoekje in de Deymanstraat. Dit hoort niet bij het terrein van het elektriciteitsstation. De gemeente gaat na wat hier mogelijk is aan vergroening.
Vragen over EMV tijdens de bijeenkomst
Er is veel gesproken over de EMV-overschrijding die in november 2024 is gemeten aan de muur van de Eerste Boerhaavestraat van het bestaande elektriciteitsstation. Omwonenden uitten zorgen over gezondheid, toezicht en transparantie. Een samenvatting:
Bestaande situatie
- De GGD verwacht geen gezondheidsrisico in de huidige situatie.
- Bij het huidige station, aan de zijde van de Eerste Boerhaavestraat, wordt een maatregel getroffen, zodat voorbijgangers niet direct langs de muur kunnen lopen. Tijdens de bijenkomst gaven we aan voor de zomer een maatregel bekend te maken. Deze maatregel is nu voorgelegd aan de gemeente. Via de BouwApp houden we u verder op de hoogte.
- De metingen bij het huidige station zijn gedaan door DEP (Duurzaam Energie Perspectief). Dit is de afdeling van Alliander die hierin gespecialiseerd is. Het analyserapport van DEP wordt binnenkort op deze projectpagina gepubliceerd. U ontvangt hierover bericht via de BouwApp.
- Gedetailleerde antwoorden op vragen over de bestaande situatie bij elektriciteitsstation Rhijnspoor kunt u teruglezen op deze pagina.
Toekomstige situatie
Hoe ziet de EMV-contour van het nieuwe elektriciteitsstation eruit?
- Op verzoek van de gemeente heeft Liander een berekening laten maken van de 0,4 microtesla EMV-contour van het nieuwe elektriciteitsstation.
- De berekening laat zien dat de EMV-contour geen bestaande woningen raakt. De GGD verwacht daarom geen risico’s voor de gezondheid van omwonenden. Bekijk hier het volledige GGD-advies.
- Tijdens de bijeenkomst was een EMV-contour te zien waarbij de positie van het nieuwe gebouw niet correct was ingetekend. Wel was de EMV-contour al berekend op basis van de positie van het nieuwe gebouw. Dat gaf helaas verwarring. Op de nieuwe afbeelding op deze pagina ziet u nu de EMV-contour én de positie van het nieuwe elektriciteitsgebouw.
Hoe kunt u als omwonenden er wel op vertrouwen dat het nieuwe elektriciteitsstation de EMV-norm niet overschrijdt?
Er zijn verschillende vragen gesteld over metingen door Liander bij het nieuwe station en handhaving door de gemeente. Wij hebben toegelicht waarom metingen steekproefsgewijs worden uitgevoerd. Ook hebben wij tijdens de bijeenkomst aangegeven terug te komen op hoe Liander hierop een uitzondering kan maken voor het nieuwe elektriciteitsstation Rhijnspoor.
- Structurele metingen bij alle onderdelen van het elektriciteitsnet in Nederland zijn niet haalbaar. Dit is vanwege de grote hoeveelheid onderdelen waar er sprake is van EMV, namelijk overal waar stroom doorheen loopt (zoals kabels, spoelen, elektriciteitshuisjes etc.) Daarom wordt er steekproefsgewijs op EMV gemonitord.
- In het uitzonderlijke geval van Rhijnspoor heeft Liander aangegeven een EMV-meting te gaan uitvoeren, zodra het nieuwe station in gebruik is. De meting zal in de winterperiode worden uitgevoerd, aangezien dan de verwachtte waarden het hoogst zijn. De metingen worden publiek gedeeld en omwonenden worden hier actief over geïnformeerd.
- Mocht er daarna nog behoefte zijn vanuit de buurt voor vervolgmetingen, dan kunnen die via de GGD aangevraagd worden.
- Er is op dit moment geen wettelijke norm, wel een voorzorgbeleid vanuit het Rijk en Gemeente Amsterdam. Meer informatie over regels en beleid voor elektriciteitsstations is terug te vinden op deze pagina.
Planning en beperken bouwoverlast
- De bouw start naar verwachting in 2029.
- Voorafgaand vindt een informatiebijeenkomst over de bouwwerkzaamheden plaats.
- Het huidige elektriciteitsstation blijft in gebruik tot het nieuwe elektriciteitsstation klaar is.
- Er komt een BLVC-plan (bereikbaarheid, leefbaarheid, veiligheid en communicatie) waarin staat hoe hinder tijdens de bouw en de sloop beperkt wordt.
- Voorafgaand aan de werkzaamheden worden 0-metingen uitgevoerd om eventuele schade aan woningen te monitoren.
Hoe nu verder?
Wij houden u op de hoogte over deze vervolgstappen:
- Maatregel voor de EMV-overschrijding bij het huidige station aan de Eerste Boerhaavestraat. U ontvangt hierover bericht via de BouwApp.
- Informatiebijeenkomst bouwwerkzaamheden. Omwonenden ontvangen een uitnodiging per brief.
- Publicatie van het analyserapport van DEP over de EMV-metingen bij het huidige station. U ontvangt hierover bericht via de BouwApp.
- Herinrichting van de haag (Leeuwenhoekstraat) in overleg met omwonenden. Volgens de huidige planning, worden omwonenden hiervoor eind 2025 uitgenodigd.
Tot slot
Wij bedanken u voor uw betrokkenheid, kritische vragen en constructieve inbreng.
De komende periode houden we u via de BouwApp en deze projectpagina op de hoogte.
Meer weten?
Het programma van eisen bestaat uit eisen en wensen van Liander en uit een bouwenvelop van gemeente Amsterdam. In de bouwenvelop staan de spelregels voor de beeldkwaliteit en ander beleid dat van toepassing is op deze locatie De bouwenvelop is afgestemd met de COK (Commissie Omgevingskwaliteit, welstand). Daarnaast hebben we de wensen van buurtbewoners, die we in 2024 hebben opgehaald tijdens de informatiebijeenkomst en in het buurtonderzoek, meegegeven aan de architect.
In de bouwenvelop staan onder meer de volgende punten:
- Voor het niveau van welstand is 'Bijzonder welstandsniveau' van toepassing.
- Bakstenen gevels met zorgvuldige detaillering zijn kenmerkend voor de blokbebouwing in de 19e-eeuwse ring.
- Industriële vormgeving met gebruik van hoofdzakelijk baksteen met verbijzonderingen in de vorm van reliëfs, metselverbanden of afwijkende materialen.
- De gevel van het bestaande elektriciteitsstation aan de Eerste Boerhaavestraat is een referentie voor de nieuwbouw.
- Voor de dichte gevels en de gevels gericht op de openbare ruimte is het van belang om ritme en vlakverdeling aan te brengen.
- De toegangen en hekwerken dienen zorgvuldig en hoogwaardig ontworpen te worden als één architectonisch geheel met de architectuur van het gebouw.
- De hekwerken zijn onderdeel van de rooilijn van het bouwblok.
Verschillende partijen hebben invloed op het ontwerp:
De architect maakt in opdracht van Liander een ontwerp dat voldoet aan wet-regelgeving, de eisen Liander en de wensen en eisen van de gemeente.
Waar mogelijk worden de wensen vanuit de omwonenden meegenomen in het ontwerp.
De onafhankelijke Commissie Omgevingskwaliteit (COK/welstand) toetst de ruimtelijke kwaliteit van het plan en adviseert daarover aan Liander.
Liander kiest het eindontwerp waarmee zij de vergunning aanvraagt.
De gemeente toetst in de vergunningaanvraag of voldaan wordt aan wet- en regelgeving, gemeentelijk beleid en of de participatie voldoet aan de participatieparagraaf uit het Protocol: proces om te komen tot locatie en inpassing van onderstations.
Het transformatorgebouw wordt hoger, omdat de transformatoren groter zijn en vanwege de maatregelen die worden genomen om het geluid te dempen.
Het schakelgebouw wordt hoger, omdat het elektriciteitsstation meer stroom gaat leveren. Hiervoor zijn extra elektrische installaties nodig. Deze kunnen niet naast elkaar vanwege de beperkte ruimte, daarom plaatsen we ze boven elkaar.
Inmiddels weten we dat het elektriciteitsstation lager wordt dan dat we eerder hebben gecommuniceerd. Door optimalisaties in het ontwerp weten we nu dat de hoogte niet 16 meter wordt, maar ca. 13 meter (transformatorgebouw) en ca. 11 meter (schakelgebouw).
De afmetingen van het elektriciteitsstation worden bepaald door de ruimte die nodig is voor de technische installaties en de isolatie van de ruimte om het geluid te dempen. Door optimalisaties in het ontwerp weten we nu dat de hoogte niet 16 meter wordt, maar ca. 13 meter (transformatorgebouw) en ca. 11 meter (schakelgebouw).
- Transformatorgebouw van maximaal 33 meter lang, 12 meter breed en circa 13 meter hoog
- Schakelgebouw van maximaal 33 meter lang, 11 meter breed en circa 11 meter hoog
Doordat het nieuwe elektriciteitsstation verder van de woningen aan de Leeuwenhoekstraat wordt geplaatst, komt dat de lichtinval te goede. Door optimalisaties in het ontwerp weten we nu dat de hoogte niet 16 meter wordt, maar ca. 13 meter (transformatorgebouw) en ca. 11 meter (schakelgebouw). Daardoor vermindert de schaduwwerking verder. Op onderstaande afbeelding ziet u de zichtlijnen.
Nee, de gebouwen kunnen niet omgewisseld worden. Dit heeft te maken met de fases waarin het bestaande elektriciteitsstation wordt afgebroken en het nieuwe wordt opgebouwd. Daarnaast is er voldoende ruimte nodig op het terrein om de transformatoren te verwisselen.
Inmiddels weten we dat het elektriciteitsstation lager wordt dan dat we eerder hebben gecommuniceerd. Door optimalisaties in het ontwerp weten we nu dat de hoogte niet 16 meter wordt, maar ca. 13 meter (transformatorgebouw) en ca. 11 meter (schakelgebouw).
Een hek om het terrein is nodig voor de veiligheid van bewoners, om de installaties te beschermen tegen vandalisme en om ervoor te zorgen dat het gebouw toegankelijk is wanneer er storingen zijn. Het hek rondom het elektriciteitsstation wordt ook ontworpen door de architect.
Liander is wettelijk verplicht om het elektriciteitsnet betaalbaar te houden. Daarom vinden uitbreidingen van het elektriciteitsnet doelmatig plaats. Dat betekent niet dat het ontwerp zo goedkoop mogelijk wordt. We doen ons best om binnen alle kaders een mooi ontwerp te maken waarin zoveel mogelijk wensen van de buurt zijn meegenomen.
Behalve maatregelen (dempers) aan de binnenkant van het gebouw, passen we geen geluiddempend materiaal toe in het ontwerp om omgevingsgeluid, zoals verkeer, te verminderen.
Ja, er wordt gekeken naar zowel het huidige als het toekomstige bebouwd oppervlak en de afvoer van hemelwater en waterberging op het terrein. We onderzoeken welke maatregelen genomen kunnen worden om wateroverlast te voorkomen.
De gemeente stelt eisen aan het ontwerp die passen binnen het stedenbouwkundig plan. Groene gevels komen hier niet in voor. Daarom wordt beplanting aan de gevels niet meegenomen in de ontwerpopgave aan de architect.
Nee, vanwege de kabels onder de grond worden op het terrein van Liander geen bomen geplant.
Nee. De architect heeft een voorstel gedaan voor een afscheiding met een haag. Omwonenden ontvangen een uitnodiging om mee te denken over de uitvoering van de haag.
Nee. Transformatoren zijn in de regel uitermate efficiënte apparaten. Hierdoor is de hoeveelheid warmte die vrijkomt beperkt en bovendien van lage temperatuur. Er kan daarom geen constante temperatuur terug geleverd worden aan een lokaal warmtenet. Daarnaast mag Liander geen warmte verkopen. Dit valt buiten het wettelijke domein van een netbeheerder.
We onderzoeken of de constructie van het gebouw aan de Eerste Boerhaavestraat het toelaat om groen (sedum) aan te brengen op het dak.
Nee, het terrein wordt niet permanent verlicht. Alleen als er een technicus op het elektriciteitsstation komt, gaat de oriëntatieverlichting aan, eventueel gecombineerd met extra licht om de werkzaamheden uit te kunnen voeren.
Tijdens de werkzaamheden wordt mogelijk een deel van de openbare ruimte aan de Deymanstraat in beslag genomen als bouwplaats. Als dat zo is, informeren wij u hierover. Na de werkzaamheden wordt de openbare ruimte hersteld.
Nee. We onderzoeken wel of op het terrein van Liander, naast een nieuw hekwerk, een groene afscheiding kan komen tussen de tuinen en het elektriciteitsstation.
Nee, het is geen optie om over het terrein van Liander een ‘achterom’ te realiseren. Er komt een nieuw hekwerk langs de tuinen om het terrein af te sluiten. Het terrein grenzend aan de tuinen wordt gebruikt voor parkeerplaatsen.
Contact
Heeft u een vraag of opmerking? U kunt ons bereiken via rhijnspoor@liander.nl