Elektromagnetische velden op elektriciteitsstation Rhijnspoor
Liander en de GGD Amsterdam hebben onderzoek gedaan naar elektromagnetische velden (EMV) rondom elektriciteitsstations Rhijnspoor. Dat gebeurde op verzoek van omwonenden. Op de buitenmuur van het elektriciteitsstation aan de kant van de Eerste Boerhaavestraat zijn in november 2024 waardes gemeten tot 255 microtesla. Dit is boven de norm die Liander aanhoudt. Op afstand van 1 meter van het station was de sterkte afgenomen tot 50 microtesla.
Over deze situatie is advies gevraagd bij GGD Amsterdam. De GGD geeft aan dat er geen risico is voor gezondheid. Het is dan ook niet acuut nodig om aanvullende maatregelen in de openbare ruimte te treffen, zoals het afzetten van de straat.
Bij het huidige station, aan de zijde van de Eerste Boerhaavestraat, wordt een maatregel getroffen, zodat voorbijgangers niet direct langs de muur kunnen lopen. Deze maatregel is door Liander voorgelegd aan de gemeente. Via de BouwApp houden we u verder op de hoogte.
Wat zijn elektromagnetische velden?
Elektromagnetische velden zijn overal waar elektriciteit wordt gebruikt. Deze velden ontstaan wanneer elektrische ladingen in beweging zijn. Liander hanteert voor elektromagnetische velden rondom elektriciteitsstations strenge richtlijnen. De sterkte van elektromagnetische velden mag niet boven de 100 microtesla uitkomen op publiek toegankelijke plaatsen waar mensen kort verblijven, zoals in de openbare ruimte.Op plekken waar mensen wonen mag een elektromagnetisch veld op jaarbasis gemiddeld niet hoger zijn dan 0,4 microtesla. Meer informatie over elektromagnetische velden bij elektriciteitsstations leest u op deze pagina.
Situatie bij het nieuwe elektriciteitsstation
Voor langdurige blootstelling aan een elektromagnetisch veld geldt een norm van gemiddeld 0,4 microtesla over het jaar. Met langdurige blootstelling bedoelt het RIVM een verblijftijd van 14 tot 18 uur per dag gedurende een jaar, zoals bij wonen het geval is.
Maar hoe zit dat straks, als het station Rhijnspoor is uitgebreid? Op verzoek van de gemeente heeft Liander een berekening laten maken van de 0,4 microtesla EMV-contour van het nieuwe elektriciteitsstation. De berekening laat zien dat de EMV-contour geen bestaande woningen raakt (afbeelding 1). De GGD verwacht daarom geen risico’s voor de gezondheid van omwonenden. Bekijk hier het volledige GGD-advies.
Tijdens de informatiebijeenkomst op 16 april 2025 was een EMV-contour te zien waarbij de positie van het nieuwe gebouw niet correct was ingetekend. Wel was de EMV-contour al berekend op basis van de positie van het nieuwe gebouw. Dat gaf helaas verwarring. Op onderstaande ziet u de 0,4 microtesla contour én de positie van het nieuwe elektriciteitsgebouw.
Afbeelding 1. De jaargemiddelde magneetveldcontour is een maximale 0,4 microtesla contour.
EMV-impact op kantoorgebouwen rondom het elektriciteitsstation
De begane grond van het gebouw van de Reclassering wordt deels geraakt door de jaargemiddelde magneetveldcontour van het nieuwe elektriciteitsstation. De GGD adviseert Liander en de gemeente om de gebruikers van dit gebouw hierover te informeren. Ook al is hier geen sprake van langdurig verblijf, adviseert de GGD medewerkers de keuze te geven om wel of niet te werken op een werkplek waar het magneetveld sterker is dan 0,4 microtesla. Gemeente Amsterdam is inmiddels in gesprek met de gebruikers van het gebouw.
Wat gaat er nu gebeuren en hoe houden we u op de hoogte?
We zijn als Liander, gemeente en GGD in overleg over hoe we omgaan met deze situatie.
- Het huidige elektriciteitsstation wordt na de ingebruikname van het nieuwe station buiten gebruik gesteld.
- De metingen bij het huidige station zijn gedaan door DEP (Duurzaam Energie Perspectief). Dit is de afdeling van Alliander die hierin gespecialiseerd is. Het analyserapport van DEP wordt binnenkort op deze informatiepagina gepubliceerd. U ontvangt hierover bericht via de BouwApp.
- Structurele metingen bij alle onderdelen van het elektriciteitsnet in Nederland zijn niet haalbaar. Dit is vanwege de grote hoeveelheid onderdelen waar er sprake is van EMV, namelijk overal waar stroom doorheen loopt (zoals kabels, spoelen, elektriciteitshuisjes etc.) Daarom wordt er steekproefsgewijs op EMV gemonitord.
- In het uitzonderlijke geval van Rhijnspoor heeft Liander aangegeven een EMV meting te gaan uitvoeren, zodra het nieuwe station in gebruik is. De meting zal in de winterperiode worden uitgevoerd, aangezien dan de verwachtte waarden het hoogst zijn. De metingen worden publiek gedeeld en omwonenden worden hier actief over geïnformeerd.
- Mocht er daarna nog behoefte zijn vanuit de buurt voor vervolgmetingen, dan kunnen die via de GGD aangevraagd worden.
- Er is op dit moment geen wettelijke norm, wel een voorzorgbeleid vanuit het Rijk en Gemeente Amsterdam. Meer informatie over regels en beleid voor elektriciteitsstations in Amsterdam is terug te vinden via deze pagina.
Actuele informatie via onze BouwApp
Wilt u op de hoogte worden gehouden van dit project? Download dan de Liander BouwApp op uw mobiele telefoon of tablet.
Voordelen van de BouwApp
- Ontvang direct een melding wanneer wij een bericht plaatsen over het project
- Bekijk de laatste versie van de planning
- Neem gemakkelijk contact met ons op
Informatie en contact
Liander en gemeente Amsterdam informeren de omgeving regelmatig over de voortgang van het project. Heeft u een vraag of opmerking? U kunt ons bereiken via rhijnspoor@liander.nl.
Meer weten?
Amsterdam heeft een vastgesteld voorzorgbeleid magneetvelden. Dit is uitvoeringsbeleid. Qua normstelling worden in Amsterdam geen strengere eisen gesteld dan landelijk. Het jaargemiddelde magneetveld van 0,4 microtesla is een landelijk breed gedragen beleidslijn. Het Amsterdamse voorzorgbeleid magneetvelden is hierop gebaseerd en leest u hier: https://amsterdam.raadsinformatie.nl/vergadering/1245989 (TKN punt 6).
Waar het Amsterdamse voorzorgbeleid verder gaat dan het landelijk voorzorgbeleid is dat netbeheerders plannen moeten optimaliseren om langdurige blootstelling zoveel mogelijk te voorkomen. Ook moeten netbeheerders magneetvelden inzichtelijk maken en de omgeving hierover te informeren.
De keuze voor 0,4 microtesla is een beleidsmatige keuze van gemeente Amsterdam die breed wordt ondersteund. In het project 'Beleidsalternatieven Hoogspanningslijnen Onderling Overlegd (BAHLOO)’ is met een groot aantal partijen (IPO, VNG, EnergieNed, GGD, Woonbond, NEPROM, AEDES, VNO-NCW, Vereniging Eigen Huis, Stichting Natuur en Milieu en het Meldpuntennetwerk Gezondheid en Milieu) gesproken over beleid voor hoogspanningslijnen. Alle partijen hebben aangegeven dat 0,4 een acceptabele waarde is. U kunt dit teruglezen in de kamerstukken van de Tweede Kamer.
Om magneetvelden te beperken, neemt Liander bronmaatregelen:
- We plaatsen het elektriciteitsstation op een zo groot mogelijke afstand van de woningen
- Waar mogelijk optimaliseren we de ligging van de kabels: boven elkaar, in plaats van naast elkaar
Deze bronmaatregelen staan beschreven in bijlage 2 - Overzicht proportionele bronmaatregelen | RIVM. Hiermee voorkomen we dat woningen binnen een jaargemiddeld magneetveld liggen dat sterker is dan 0,4 microtesla. Daarmee voldoet elektriciteitsstation Rhijnspoor aan het voorzorgbeleid van gemeente Amsterdam.
Het is niet zeker of langdurige blootstelling aan magneetvelden negatieve gevolgen heeft voor de gezondheid. De Gezondheidsraad ziet aanwijzingen voor een verband tussen blootstelling aan magneetvelden in de buurt van bovengrondse hoogspanningslijnen en leukemie. Het staat echter niet vast dat het komt door magneetvelden.
De GGD verwacht geen risico’s voor de gezondheid van omwonenden van elektriciteitsstation Rhijnspoor. Bekijk hier het GGD-advies.
Ja, u kunt metingen aanvragen bij de GGD.
Kortdurend verblijf (100 microtesla)
Op verzoek van omwonenden zijn in 2024 de elektromagnetische velden gemeten rond het elektriciteitsstation Rhijnspoor. Tijdens deze metingen zijn tegen de buitenmuur aan de Eerste Boerhaavestraat te hoge waarden vastgesteld. Voor de naastgelegen woningen wordt de norm nergens overschreden. De GGD geeft aan dat er geen risico is voor de gezondheid. Liander neemt maatregelen om de overschrijding zo snel mogelijk op te lossen. Lees meer over de meetresultaten in het nieuwsbericht van Liander. Na realisatie van het elektriciteitsstation kunnen opnieuw metingen worden gedaan.
Het nieuwe station wordt zo ontworpen dan de norm van 100 microtesla niet wordt overschreden.
Langdurend verblijf (0,4 microtesla)
In 2006 zijn metingen gedaan waarbij de 0,4 contour van het jaargemiddelde magneetveld aan de achtergevel van de woningen op de Leeuwenhoekstraat raakt. Bij recente metingen (november 2024) bleek dat dit nog steeds het geval is. Alle woningen die rondom het elektriciteitsstation liggen voldoen aan de norm voor langdurig verblijf.
Een minimale afstand van 25 meter tussen het elektriciteitsstation en de dichtsbijzijnde woningen is geen vereiste. Wanneer woningen binnen 25 meter van het elektriciteitsstation liggen, is gemeente Amsterdam verplicht om de EMV-contour uit te rekenen om te bepalen of er woningen binnen de contour (sterker dan 0,4 microtesla) (komen te) liggen. Als dat het geval is, wordt bekeken of en hoe dit voorkomen kan worden.
De EMV-berekening is gemaakt door DEP (Duurzaam Energieperspectief). Deze partij is, net als Liander, onderdeel van netwerkbedrijf Alliander. Voor het onderzoeken en berekenen van magneetvelden wordt DEP ingeschakeld. DEP heeft de voorgeschreven rekenmethode toegepast, op basis waarvan de jaargemiddelde 0,4 microtesla-contour wordt berekend.
Met de rekenmethode, de opstelling van het elektriciteitsstation en de berekende EMV-contour is alle informatie beschikbaar voor het uitvoeren van een externe review. Het staat iedereen vrij zelf een bureau in te huren om de berekening te verifiëren.
Als er sprake is van planschade dan wordt dit behandeld door de gemeente. Een planschade-overkomst is een overeenkomst waarbij eventuele compensatie verrekend wordt met de initiatiefnemer, in dit geval Liander. Het is niet gangbaar om een dergelijke overeenkomst te limiteren tot specifieke oorzaken. Hier leest u de regeling planschadeverzoeken en advisering tegemoetkoming in planschade gemeente Amsterdam.
Nee. De gemeente kan geen oplossing voorschrijven.
Als de 100 microtesla norm voor kortdurend verblijf wordt overschreden zal de gemeente Liander vragen om maatregelen te treffen om aan de norm te voldoen. Het is aan Liander om te bepalen welke maatregelen genomen kunnen worden om de magneetveldcontour te verkleinen.
Als blijkt dat ondanks de voorzorgsmaatregelen toch woningen binnen de 0,4 microtesla jaargemiddeld contour vallen, biedt de gemeente maatwerk. Er wordt dan nagegaan of blootstelling binnen de woning beperkt kan worden. In het uiterste geval kan dit betekenen dat de gemeente mensen ondersteunt die willen verhuizen.
Langdurig verblijf is nadrukkelijk iets anders dan kort verblijf. De gemeente Amsterdam hanteert een voorzorgbeleid voor langdurig verblijf. Hierin staat dat zoveel als redelijkerwijs mogelijk voorkomen moet worden dat er nieuwe situaties ontstaan waar gevoelige bestemmingen in een magneetveld sterker dan 0,4 microtesla liggen. Gevoelige bestemmingen zijn plaatsen waar mensen langdurig verblijven. Onder ‘langdurig’ verblijf verstaat het RIVM een verblijftijd van 14 tot 18 uur per dag gedurende een jaar, zoals bij wonen het geval is.
De GGD Amsterdam zegt hier het volgende over.
Elektromagnetische velden worden door veel mensen straling genoemd.] Sommige mensen zijn van mening dat hun gezondheidsklachten door elektromagnetische velden worden veroorzaakt. Dat is heel moeilijk te bewijzen.
Elektromagnetische velden die gebruikt worden voor mobiele communicatie kunnen wel weefsels in het menselijk lichaam opwarmen. Om dat te beperken zijn grenswaarden afgesproken.
Verder blijkt uit onderzoek dat mensen die dichtbij een hoogspanningslijn wonen vaker leukemie hebben dan mensen die daar verder vandaan wonen. Het magneetveld zou daarvan de oorzaak kunnen zijn, maar dat is niet zeker.
In november 2024 is door GGD aan Liander de verhoogde meetwaarde (met niet-geijkte apparatuur) op elektriciteitsstation Rhijnspoor gemeld. Liander heeft vervolgens een eigen meting ingepland met geijkte meetapparatuur. Dit had eerder moeten gebeuren maar liep vertraging op omdat onze eigen apparatuur eerst geijkt moest worden. Uiteindelijk zijn er op 8 januari 2025 metingen uitgevoerd bij elektriciteitsstation Rhijnspoor. Deze metingen zijn op 17 januari 2025 herhaald.