Grote uitbreidingsprojecten hoogspanningsnet Flevopolder, Utrecht en Gelderland duren langer dan gepland
TenneT, beheerder van het landelijke hoogspanningsnet, werkt overal in Nederland aan de verzwaring en uitbreiding van het hoogspanningsnet. Dit is nodig om aan de snel toenemende vraag naar elektriciteit te kunnen blijven voldoen. Een aantal grote uitbreidingsprojecten in het hoogspanningsnet van de provincies Gelderland en Utrecht en in de Flevopolder duurt langer dan gepland. Hierdoor moeten grootverbruikers van elektriciteit en de grotere producenten van wind- en zonnestroom in deze regio langer wachten op een nieuwe of zwaardere aansluiting. In de oorspronkelijke planning ging TenneT nog uit van oplevering van de projecten in 2029, in de nieuwe planning gaan we uit van 2033 en bij nog meer tegenslagen van 2035. TenneT en regionale netbeheerders Liander (de Flevopolder en Gelderland) en Stedin (Utrecht) informeren de klanten die dit betreft vandaag.
Robert Kuik, directeur Netplanning bij TenneT: "Dit is een buitengewoon teleurstellende boodschap, niet alleen voor ondernemers en organisaties die langer moeten wachten, maar ook voor de hele regio. De druk op het elektriciteitsnet in dit gebied is al ongekend hoog. Dat is iets wat ons grote zorgen baart. We realiseren ons heel goed welke impact dit heeft op de economie, op woningbouw en op de voortgang van de energietransitie. Dit is niet het tempo dat Nederland nodig heeft. Ondanks intensieve samenwerking met de provincies en gemeenten worden we geconfronteerd met onvoorziene belemmeringen: langdurige procedures, complexe locatievraagstukken en grondverwerving die veel meer tijd kosten dan we willen. We blijven alles op alles zetten om samen met onze partners oplossingen te versnellen."
Nu en in het najaar informatie voor klanten
TenneT, Stedin (Utrecht) en Liander (Flevopolder en Gelderland) informeren de klanten die dit betreft vandaag over de vertraging. TenneT onderzoekt de komende maanden de nieuwe situatie op het elektriciteitsnet in deze regio die door de vertragingen ontstaat. Hierbij worden de laatste inzichten, scenario’s, congestie op onderliggende middenspanningsnetten en ook de te verwachte nieuwe data waarop de hoogspanningsstations in bedrijf worden genomen, meegenomen. De netbeheerders verwachten in het najaar klanten en andere belanghebbenden verder te kunnen informeren over eventuele perspectieven of aanvullende noodzakelijke maatregelen.
Grote drukte op het elektriciteitsnet
Consumenten en ondernemers stappen in hoog tempo af van fossiele energiebronnen en koken, rijden, verwarmen en produceren steeds meer elektrisch. Ook wekken zij steeds meer groene stroom op die zij aan het stroomnet leveren. Vanaf 2019 heeft het middenspanningsnet van Liander en Stedin in Gelderland, Utrecht en de Flevopolder op diverse plaatsen zijn maximale capaciteit bereikt. TenneT kondigde in 2021 (teruglevering) en 2022 (afname) aan dat het hoogspanningsnet in de regio vol was. De netbeheerders werken overal aan de uitbreiding en verzwaring van het stroomnet en bouwen nieuwe elektriciteitsstations, verzwaren bestaande stations en leggen nieuwe en dikkere kabels.
Van 1 naar 4 deelnetten
Op dit moment is het hoogspanningsnet van de provincies Gelderland en Utrecht en de Flevopolder één geheel. TenneT knipt dit net op in vier deelnetten. Elk deelnet krijgt een eigen aansluiting op de landelijke 380.000 volt hoogspanningsring. Hierdoor creëert TenneT meer capaciteit in de verschillende gebieden en verdwijnt de onderlinge afhankelijkheid van de regio's. Om deze opdeling in vier delen te realiseren is de verzwaring van een viertal bestaande hoogspanningsstations in deze regio cruciaal: Lelystad, Dodewaard, Doetinchem en Breukelen-Kortrijk. Pas als deze in werking zijn kunnen de netbeheerders nieuwe en zwaardere aansluitingen voor partijen op de wachtlijst mogelijk maken. Het uit te breiden hoogspanningsstation in Breukelen – Kortrijk functioneert pas als deelnet als er een nieuw hoogspanningsstation in Utrecht Noord is gerealiseerd. De bouw van een nieuw station in Utrecht Noord is dus noodzakelijk om over te gaan naar deze vier deelnetten en netcongestie in Utrecht, Gelderland en de Flevopolder te verlichten.
Locatie voor hoogspanningsstation grote uitdaging
Het vinden van een geschikte locatie voor het nieuwe hoogspanningsstation in Utrecht Noord is een grote uitdaging. Kuik: “We zoeken ruimte voor een hoogspanningsstation ter grootte van ongeveer twaalf voetbalvelden, in een gebied dat gekenmerkt wordt door de aanwezigheid van cultureel erfgoed zoals de Hollandsche Waterlinie, kwetsbare natuur, wonen en andere bestaande infrastructuur. Samen met de betrokken overheden zijn we hier al geruime tijd intensief mee bezig. Inmiddels is er een nieuwe locatie in beeld waarvoor de formele procedures nu worden gestart. Dat is een belangrijke stap vooruit, tegelijkertijd is het goed om te realiseren dat dit opnieuw de nodige tijd in beslag neemt. Als gezamenlijke partijen doen we er alles aan om dit proces zo zorgvuldig en voortvarend mogelijk te doorlopen.”
Maatregelen noodzakelijk
TenneT, Stedin, Liander, betrokken provincies en het ministerie van Klimaat en Groene Groei werken al geruime tijd aan de uitvoering van een maatregelenpakket om overbelasting van het elektriciteitsnet in de provincies Utrecht, Gelderland en de Flevopolder vanaf 2026 te voorkomen. Deze aanpak is met deze recente vertragingen onverminderd urgent. Een van de maatregelen is het invoeren van een wachtlijst voor consumenten en kleine ondernemers. Die wachtlijst is er nu nog niet, maar de kans hierop neemt door deze ontwikkelingen wel toe.
TenneT blijft zich maximaal inspannen om samen met de regionale netbeheerders en overheden versnellingsmogelijkheden te onderzoeken. De versnellingsmaatregelen die het ministerie van Klimaat en Groene Groei en TenneT recent hebben gepresenteerd staan in deze aanpak centraal. De potentiële effecten van het pakket op de betreffende projecten worden op dit moment samen met de overheden nader in kaart gebracht.
Mark Jurjus, regiomanager bij Liander: “Het nieuws van TenneT is ontzettend vervelend voor onze klanten in Gelderland en de Flevopolder. We begrijpen dat deze vertraging grote gevolgen heeft voor ondernemers en duurzame initiatieven. Daarom is het van groot belang dat we nu onverminderd doorgaan met alle maatregelen om te voorkomen dat ook kleinverbruikers geraakt worden. Samen met overheden, marktpartijen en TenneT blijven we actief op zoek gaan naar mogelijkheden om meer uit het bestaande net te halen en de beschikbare capaciteit zo slim mogelijk te benutten.”
Elektriciteitsgebruik liefst buiten de spits
Ondanks de wachtlijsten voor extra vermogen zijn er ook maatregelen die ondernemers en andere grootverbruikers van elektriciteit nu vaak al kunnen nemen om te starten, verduurzamen of verder te groeien. Bijvoorbeeld door energiebesparende maatregelen te nemen of door het huidige elektriciteitsverbruik zoveel mogelijk te verschuiven naar buiten de spitsuren op het elektriciteitsnet en opgewekte stroom zoveel mogelijk direct zelf te gebruiken. Ook een aansluiting delen of gebruikmaken van nieuwe flexibele contractvormen kunnen helpen. Dit vraagt flexibiliteit van deze grootverbruikers, iets wat in het energiesysteem van de toekomst een vanzelfsprekendheid wordt.
Historisch groot werkpakket
Het werkpakket van TenneT is de afgelopen jaren exponentieel snel gegroeid. De komende jaren staan onverminderd in het teken van grootschalige investeringen om de energienetten klaar te maken voor de duurzame toekomst. TenneT voert de komende tien jaar 700 grote infrastructurele projecten uit. Het gaat om netuitbreidingen, vervangingsinvesteringen, nieuwe klantaansluitingen, aansluitingen van windparken op zee en reconstructieprojecten. Daarnaast worden de komende tien jaar meerdere nieuwe stroomsnelwegen (380.000 volt) gebouwd. Ook de regionale netbeheerders werken door het hele land aan de verzwaring en uitbreiding van het stroomnet.